ΚΑΤΣΑΡΙΔΟΚΤΟΝΙΕΣ

ΚΑΤΣΑΡΙΔΕΣ

Οι κατσαρίδες είναι έντομα τροπικά με παγκόσμια εξάπλωση. Περισσότερα από 4.000 είδη είναι γνωστά στον άνθρωπο, αλλά λιγότερο από 1% θεωρούνται εχθροί των κατοικιών.

Είναι φορείς παθογόνων μικροοργανισμών. Πάνω στο σώμα τους συγκρατούν παθογόνα βακτήρια, ιούς, πρωτόζωα, μύκητες, που τα μεταφέρουν στο χώρο που ζουν. Οι κατσαρίδες είναι επικίνδυνες για τη Δημόσια υγεία, γιατί τα μικρόβια που μεταφέρουν μπορεί να προκαλέσουν στον άνθρωπο: Δυσεντερία, παιδική διάρροια, μολύνσεις των ουροφόρων αγωγών, σπυριά, αποστήματα, τροφικές δηλητηριάσεις, γαστρεντερίτιδα, τυφοειδή πυρετό κ.ά. Επίσης, τα εκδύματα και τα περιττώματά τους δύναται να προκαλέσουν παιδικό άσθμα και αλλεργίες στους ενήλικες. Είναι “κοσμοπολίτικα” έντομα και τα συναντάμε συχνά σε εστιατόρια, σπίτια, νοσοκομεία, υπόγειους και αποθηκευτικούς χώρους κ.α.

Ζουν πολλές μαζί σε μεγάλες αποικίες (χωρίς κοινωνική οργάνωση, όπως π.χ. οι μέλισσες ή τα μερμήγκια) και είναι νυκτόβιες. Είναι παμφάγες, αν και προτιμούν κυρίως αμυλούχες και ζαχαρούχες τροφές και δύναται να τραφούν με κάθε είδος οργανική ουσία, όπως εξώφυλλα βιβλίων, τρίχες, νεκρά έντομα, αίμα, απεκκρίσεις, περιττώματα κ.ά. Το πιο επικίνδυνο χαρακτηριστικό τους είναι η συνήθειά τους να αποβάλλουν μέρος της μισοχωνεμένης τροφής τους και τα περιττώματα την ίδια ώρα που συνεχίζουν τα τρέφονται. Επίσης, εκκρίνουν διάφορες ουσίες και δίνουν μια χαρακτηριστική έντονη οσμή στις περιοχές και τις τροφές που επισκέπτονται.

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΜΥΟΚΤΟΝΙΑΣ
ΚΑΤΣΑΡΙΔΟΚΤΟΝΙΑΣ
6 ΜΗΝΕΣ ΕΓΓΥΗΣΗ

image-139169-images.jpg?1423822474523


Υπάρχουν 3 είδη κατσαριδών στην Ελλάδα:

  •  Γερμανική κατσαρίδα  Blattella germanica (γνωστή ως ψιλή ή ξανθιά κατσαρίδα)Η Αμερικανική κατσαρίδα  Periplaneta AmerΗ Ανατολίτικη κατσαρίδα  Blatta orientalis

Γερμανική κατσαρίδα
Blattella germanica

Είναι το πιο γνωστό και πιο διαδεδομένο είδος στον κόσμο και το πιο κοινό έντομο μέσα στα σπίτια. Το μήκος των τέλειων εντόμων κυμαίνεται από 10 ως 16 χιλιοστά και το πρόνωτο της κεφαλής έχει δύο παράλληλες μαύρες γραμμές . Τα αρσενικά έχουν χρώμα καστανόξανθο, ενώ τα θηλυκά είναι λίγο πιο σκούρα. Οι νύμφες της, δηλαδή τα μικρά, έχουν χρώμα καστανό, σχεδόν μαύρο.
Τα αυγά της γερμανικής κατσαρίδας τοποθετούνται σε ένα προστατευτικό κάλυμμα σαν κάψουλα. Η κατασκευή αυτή ονομάζεται ωοσάκος ή ωοκάψουλα. Η θηλυκή γερμανική κατσαρίδα μεταφέρει μαζί της αυτήν τη κάψουλα με τα αυγά, τον ωοσάκο, όπου από εκεί απελευθερώνονται τα νεαρά έντομα (νύμφες). Η εμφάνισή τους σημειώνεται σε 2 με 4 εβδομάδες από το σχηματισμό της κάψουλας, ανάλογα με την θερμοκρασία. Κάθε ωοσάκος περιέχει 32 με 48 αυγά και κάθε θηλυκό παράγει
στη διάρκεια της ζωής του 4 ως 8 ωοσάκους. Δηλαδή, μια θηλυκή κατσαρίδα μπορεί να παράγει στη διάρκεια της ζωής της
από 128 ως 384 αυγά.
Σε κανονικές συνθήκες, χωρίς καταπολέμηση από τον άνθρωπο, η διάρκεια ζωής της κατσαρίδας είναι περίπου ένα έτος. Στις γερμανικές κατσαρίδες αρέσουν ιδιαίτερα οι ζεστοί και υγροί χώροι, για αυτό ευδοκιμούν σε κουζίνες, εστιατόρια, εργαστήρια επεξεργασίας τροφίμων κ.α. Τρέφεται με μια μεγάλη ποικιλία οργανικών τροφών, αλλά προτιμάει κυρίως τις αμυλούχες.  

Αμερικανική κατσαρίδα
Periplaneta Americana

Τα τέλεια έντομα έχουν μήκος 35 – 40 χιλιοστά, ενώ το χρώμα τους είναι λαμπερό κόκκινο προς το καστανό και το πρόνωτο της κεφαλής έχει μια σκούρο-κίτρινη ρίγα στην άκρη. Τα φτερά, και στα αρσενικά και στα θηλυκά, είναι καλά ανεπτυγμένα και έτσι μπορούν να πραγματοποιούν μεγάλα άλματα, που δίνουν την ψευδαίσθηση της κανονικής πτήσης.
Ο χρόνος ζωής της είναι περίπου 1 έτος, αλλά όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές μπορεί να φτάσει τα 2 ή 3 χρόνια. Το θηλυκό παράγει κατά τη διάρκεια της ζωής του 10 με 90 ωοσάκους, που ο καθένας περιέχει 16 αυγά. Δηλαδή, στη διάρκεια της ζωής του το θηλυκό παράγει 160 με 1440 αυγά!

Δεν συναντιούνται συχνά σε σπίτια. Βρίσκονται άφθονες σε υπονόμους, αλλά και σε μπακάλικα, φυλακές, εστιατόρια, νοσοκομεία, γραφεία κ.τ.λ. Προτιμούν ζεστά και υγρά μέρη, όπως τα λεβητοστάσια. Το καλοκαίρι, μεγάλοι πληθυσμοί συγκεντρώνονται  σε εξωτερικούς χώρους, όπως σκουπιδότοποι, κήποι, αυλές και το φθινόπωρο ξαναμετακομίζουν  σε κλειστούς χώρους. Τρέφεται με κάθε είδους οργανική ουσία.

Ανατολίτικη κατσαρίδα
Blatta orientalis

Το τέλειο έντομο έχει μήκος 20 με 27 χιλιοστά και έχει χρώμα καστανοκόκκινο προς το μαύρο, ενώ οι νύμφες (τα νεαρά άτομα) είναι πιο σκούρες. Διαφέρουν από τις άλλες κατσαρίδες που έχουν πλήρως ανεπτυγμένα φτερά. Η διάρκεια ζωής της είναι συνήθως 6 μήνες. Μετά το ζευγάρωμα, σε 8 με 10 μέρες εμφανίζεται η κάψουλα με τα αυγά (ωοσάκος), όπου το θηλυκό την αποθέτει σε προφυλαγμένο χώρο, όπου υπάρχει τροφή. Η εκκόλαψη των αυγών γίνεται σε 40 με 50 μέρες. Κάθε θηλυκό παράγει περίπου 8 ωοσάκους, που ο καθένας περιέχει 16 αυγά. Δηλαδή, στη διάρκεια της ζωής του ένα θηλυκό παράγει γύρω στα 100 με 130 αυγά. Γενικά, προτιμά δροσερό περιβάλλον γύρω στους 20 με 29 βαθμούς Κελσίου. Αυτός είναι ο λόγος που συνήθως βρίσκεται στα κατώτερα σημεία των οικοδομών, όπως είναι τα υπόγεια, οι αποθήκες, οι αγωγοί αποχέτευσης, οι βόθροι, κάτω από ξύλινα πατώματα κ.α.
Τρέφεται με κάθε οργανική ουσία, αλλά δείχνει μια ιδιαίτερη προτίμηση στις αμυλούχες.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ
Οι κατσαρίδες υφίστανται βαθμιαία μεταμόρφωση, η οποία περιλαμβάνει 3 στάδια, αυγό – νύμφη – ενήλικο έντομο. Τα αυγά περιέχονται σε μια κάψουλα, την ωοθήκη. Ανάλογα με το είδος της κατσαρίδας, μια ωοθήκη έχει 16 με 48 αυγά τοποθετημένα σε δύο παράλληλες γραμμές. Σε αντίθεση με τις Γερμανικές κατσαρίδες, που κουβαλάνε την ωοθήκη μέχρι και 24 ώρες πριν το σκάσιμο, τα περισσότερα ειδή εναποθέτουν ή κολλάνε την κάψουλα με τα αυγά σε προστατευμένη περιοχή μέρες με μήνες, πριν τη στιγμή της εκκόλαψης. Αφού οι μικρές νύμφες βγουν από την ωοθήκη, αναπτύσσονται τους επόμενους μήνες έως χρόνο και παραπάνω, μέχρι να ωριμάσουν σε ενήλικα έντομα. Για να μεγαλώσουν, πρέπει να αποβάλλουν τον εξωτερικό τους σκελετό (έκδυση) και να περάσουν 6 με 13 εκδύσεις μέχρι να γίνουν ενήλικα. Ο χρόνος ανάπτυξης –αυγό σε ενήλικο– ποικίλλει από 103 (German) ως και 600 μέρες (American) ή παραπάνω για άλλα είδη. Η ανάπτυξή τους επηρεάζεται από τη θερμοκρασία, την τροφή, το νερό και το καταφύγιο.
 
ΔΙΑΦΟΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΚΑΤΣΑΡΙΔΩΝ
Τα πιο πολλά είδη αποφεύγουν το φως. Κατά τη διάρκεια της ημέρας ή όταν τα φώτα είναι ανοιχτά, κρύβονται σε προστατευμένες περιοχές, όπως ρωγμές, χαραμάδες, ντουλάπια. επίσης, είναι πολύ ευαίσθητες στην κίνηση του αέρα.

Κάποια είδη πετάνε (American – Smokybrown), ενώ κάποια άλλα όχι (German – Oriental).
Προτιμούν χώρους «φορτωμένους», όχι ευάερους και να είναι σε επαφή με επιφάνειες. Έχουν την τάση να περπατούν κατά μήκος ορίων και γραμμών, όπως γωνίες ντουλαπιών και τοίχων, πίσω από πάγκους καταστημάτων κ.τ.λ.
Προτιμούν υγρό περιβάλλον και τρέφονται με κάθε είδους οργανική ουσία. 
Οι κατσαρίδες περνούν λιγότερο από ένα λεπτό σε μία πηγή νερού και λιγότερο από είκοσι λεπτά σε μία τροφή. Τρώνε περίπου 2 mg τροφής καθημερινά. 

ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ
Οι κύριες εφαρμογές που πραγματοποιούνται για την καταπολέμηση μιας προσβολής από κατσαρίδες είναι 1) ο ψεκασμός και 2) η χρήση ειδικών τροφοελκυστικών δολωμάτων σε μορφή gel.
               
1) O ψεκασμός γίνεται περιμετρικά, με εντομοκτόνα σκευάσματα που διαλύονται σε νερό και ψεκάζονται με κοινά ψεκαστικά μηχανήματα. Ενώ το νερό εξατμίζεται, η δραστική ουσία παραμένει στη ψεκασμένη επιφάνεια και, καθώς το έντομο κινείται στη ψεκαζόμενη περιοχή, αυτή προσκολλάται στο σώμα, τα πόδια, τις κεραίες και τις τρίχες του, προκαλώντας το θάνατό του. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται σε σκοτεινά, υγρά και ζεστά σημεία σε υπόγεια φρεάτια, σωληνώσεις ύδρευσης, σιφώνια, πίσω από ηλεκτρικές συσκευές, λεβητοστάσια κ.τ.λ. Τα εντομοκτόνα σκευάσματα είναι άοσμα, δεν λερώνουν και δεν χρωματίζουν τις επιφάνειες στις οποίες εφαρμόζονται. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται για την κατσαριδοκτονία στους κοινόχρηστους χώρους   των οικοδομών -ψεκάζονται οι σκάλες, οι όροφοι, το ισόγειο, υπόγειοι χώροι, λεβητοστάσια, αποθήκες, υδρόμετρα, φρεάτια, φωταγωγοί- σε αποθήκες καταστημάτων, εξοχικές κατοικίες, φρεάτια συγκροτημάτων κ.α.               

2) Η χρήση ειδικών τροφοελκυστικών δολωμάτων σε μορφή gel γίνεται σε περιπτώσεις προσβολής από Γερμανική (ψιλή ξανθιά) κατσαρίδα σε κουζίνες και μπάνια διαμερισμάτων και χώρων παραγωγής τροφίμων. Σε αυτά τα σημεία δε μπορεί να γίνει εφαρμογή με ψεκασμό, λόγω της παρουσίας και επεξεργασίας τροφίμων. Εκτός αυτού, οι νύμφες του εντόμου (νεογέννητα κατσαριδάκια) δεν αφήνουν τόσο συχνά τις φωλιές τους για αναζήτηση τροφής, όσο τα μεγαλύτερα έντομα και περνούν περισσότερο χρόνο σε προφυλαγμένα μέρη, όπου τρέφονται με τα περιττώματα άλλων μελών της ομάδας (κοπροφαγία), ιδιαίτερα όταν υπάρχει απουσία άλλων διαθέσιμών τροφών. Επίσης, μπορούν να τραφούν με τα μαλακά μέρη ενός νεκρού εντόμου εντός της φωλιάς (κανιβαλισμός). Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά του εντόμου παίζουν μεγάλο ρόλο στην καταπολέμησή του με χρήση τροφοελκυστικών δολωμάτων σε μορφή gel, όπως αναφέρεται παρακάτω. Η έγκυος ενήλικη θηλυκιά και οι μικρές νύμφες είναι δύο στάδια ζωής του εντόμου που μπορούν να ξεφύγουν από μία εφαρμογή με εντομοκτόνο. Όταν προκύψουν οι νεογέννητες κατσαρίδες, ελπίζουμε να περπατήσουν πάνω σε ψεκασμένη επιφάνεια. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Διάφορες επιφάνειες απορροφούν την τοξική ουσία, έτσι ώστε η διαθέσιμη τοξικότητα να μην είναι αρκετή. Ακόμα χειρότερα, η αρνητική επίδραση του νερού, της θερμότητας και του χρόνου μειώνουν την τοξικότητα σε τόσο χαμηλά επίπεδα, ώστε να εξοντωθούν μόνο τα ασθενέστερα έντομα. Συνήθως, μετά ακολουθεί αντοχή στο σκεύασμα και το εντομοκτόνο παύει να προκαλεί το θάνατο. Η χρήση τροφοελκυστικού δολώματος gel είναι η μοναδική λύση για την εξάλειψη, με ποσοστά θνησιμότητας 90 % και πάνω, μίας προσβολής από Γερμανικές κατσαρίδες σε ένα διαμέρισμα ή σε οποιοδήποτε χώρο παραγωγής και επεξεργασίας τροφίμων. Με αυτή τη μέθοδο καταπολεμούνται όλα τα έντομα που τράφηκαν απευθείας από το δόλωμα, αλλά και όσα παρέμειναν κρυμμένα μέσα στις φωλιές μέσω της κοπροφαγίας και του κανιβαλισμού. Οι σταγόνες gel τοποθετούνται κοντά στα σημεία που βρίσκουν καταφύγιο και κρύβονται οι κατσαρίδες. Δεν τρέχουν, δεν στάζουν ούτε προκαλούν τοξικούς ατμούς και είναι απολύτως ασφαλείς για χρήση ακόμα και μέσα στα ντουλάπια της κουζίνας.

ΑΡ. ΑΔΕΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΣ 124149/26-5-2010